Ophaalbrug

Beweegbare brug waarvan de rijvloer (het val of de klap) aan één zijde kan scharnieren om een horizontale as en waarvan de tegenover liggende zijde met kettingen of scharnierende stangen is verbonden aan de balans*. Deze scharnierend op de hameipoort* liggende constructie is aan de achterzijde voorzien van ballast*, waardoor er in elke stand van de brug evenwicht is. Bij grotere bruggen wordt de balans vervangen door twee afzonderlijk priemen, voorzien van ballast.

Nadere omschrijving

In Nederland is de ophaalbrug het meest gebruikte type beweegbare brug, geschikt voor niet al te grote overspanningen (= ca. 20 meter). In gesloten stand rust het val op de onderbouw aan beide zijden van de doorvaartopening. Bij het openen en in de geopende stand zorgt de ballast in de balans er voor dat er voortdurend evenwicht is. Op grond daarvan kan de brug met relatief kleine kracht worden geopend en gesloten. Veruit de grootste belasting bij het bewegen van de brug wordt veroorzaakt door de wind. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de krachten die nodig zijn om de brug te versnellen en te vertragen. De eerste ophaalbruggen waren van hout, daarna werd gietijzer toegepast en thans worden ophaalbruggen voornamelijk van staal gemaakt, al worden er nog altijd kleinere houten ophaalbruggen gebouwd. Onder de oudere bruggen komen nog altijd dubbele ophaalbruggen voor, waarbij de twee vallen onder een helling (orde 1 : 15) op elkaar afgesteund worden. Vanwege de grote spatkrachten op de landhoofden die daarbij optreden, is deze constructiewijze alleen verantwoord bij kleinere bruggen.     
De aandrijving van ophaalbruggen kan zowel hydraulisch (met cilinders) als mechanisch zijn (met rechte of kromme heugels, tandsegmenten of krukmechanismen). Bij grotere bruggen wordt de aandrijving meestal in een kelder onder de hameistijlen aangebracht, bij kleinere bruggen kan de aandrijving in de hameistijl zelf worden gemonteerd.

Literatuurverwijzing

• Oosterhof, J (Red), 1999, Bruggen in Nederland 1800-1940, Beweegbare bruggen,  Nederlandse Bruggen Stichting p/a Walburg Pers, Zutphen
• Coelman, B.H, 1993, Beweegbare Verkeersbruggen, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Bouwdienst Rijkswaterstaat, Voorburg